Σε κάθε τραπεζική κρίση, το ίδιο σενάριο επαναλαμβάνεται: οι πολίτες, και ειδικά οι δανειολήπτες, είναι εκείνοι που πληρώνουν το τίμημα. Αλλά πώς φτάσαμε εκεί; Ποιος πήρε τις αποφάσεις που οδήγησαν στο χάος; Η αλήθεια είναι απλή και αδυσώπητη: η ευθύνη δεν ανήκει στους απλούς ανθρώπους. Ανήκει στην τραπεζική και πολιτική ηγεσία που διαχειρίστηκε – ή μάλλον καταχράστηκε – την εξουσία της.
Οι τραπεζικές διοικήσεις είναι αυτές που σχεδιάζουν τα δανειακά προϊόντα, καθορίζουν τις πολιτικές χορήγησης και ελέγχουν τους ρυθμούς του χρήματος. Συνειδητά επέλεξαν να δώσουν προτεραιότητα στο βραχυπρόθεσμο κέρδος, αδιαφορώντας για το μακροπρόθεσμο κοινωνικό κόστος. Προώθησαν δάνεια χωρίς επαρκή αξιολόγηση κινδύνου, ενθάρρυναν την υπερχρέωση και λειτουργούσαν σε περιβάλλον σχεδόν πλήρους ασυδοσίας.
Αλλά δεν φταίνε μόνο οι τράπεζες. Η πολιτική ηγεσία φέρει εξίσου βαρύ μερίδιο ευθύνης. Όχι μόνο απέτυχε να ελέγξει και να ρυθμίσει τις τραπεζικές πρακτικές, αλλά συχνά λειτούργησε ως συνεργός. Αντί να προστατεύσει την κοινωνία, υιοθέτησε πολιτικές που εξυπηρετούσαν τους ισχυρούς – τις μεγάλες επιχειρήσεις, τα ταμεία, τα οργανωμένα συμφέροντα – αφήνοντας τους απλούς πολίτες εκτεθειμένους στη βουλιμία των τραπεζών.
Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: μια κοινωνία στα όρια της κατάρρευσης. Στην Κύπρο του σήμερα, συμπολίτες μας ζουν σε αυτοκίνητα. Η φτώχεια διογκώνεται, οι άστεγοι αυξάνονται, και οι νέοι εγκαταλείπουν τη χώρα αναζητώντας ελπίδα αλλού. Αυτή δεν είναι πρόοδος. Αυτή είναι κατάρρευση.
Κι ενώ η πλειοψηφία αγωνίζεται να τα βγάλει πέρα, μια μικρή ελίτ συνεχίζει να ζει προκλητικά, τρώγοντας με ασημένια κουτάλια. Και η διαπλεκόμενη ηγεσία; Αδιαφορεί. Σφυρίζει ανέμελα.
Αρκετά με την υποκρισία. Δεν μπορεί η ηγεσία να αποποιείται τις ευθύνες της και να μεταθέτει το βάρος στους πολίτες. Η τραπεζική και πολιτική ηγεσία οφείλει να λογοδοτήσει. Να παραδεχθεί την ευθύνη της για τις κρίσεις που προκάλεσε, να σταματήσει να προστατεύει τα συμφέροντα των λίγων και να αρχίσει επιτέλους να υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον.
Η προστασία των δανειοληπτών, των οικογενειών που παλεύουν να κρατήσουν ένα σπίτι, ενός λαού που ζητά δικαιοσύνη, δεν είναι φιλανθρωπία. Είναι υποχρέωση. Είναι ζήτημα δικαίου, δημοκρατίας και σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο χρόνος της ανοχής τελείωσε. Ήρθε η ώρα της λογοδοσίας.
